Po wojnie Oppenheimer był głównym doradcą niedawno utworzonej Komisji Energii Atomowej a używał swojej pozycji aż do walki na obiekt międzynarodowej kontroli energii atomowej a zapobiegania wyścigowi zbrojeń atomowych spośród ZSRR. Z powodu swoich poglądów w tej sprawie, a także przedwojennych silnych powiązań z ruchem komunistycznym, został pozbawiony dostępu do tajnych dokumentów państwowych w trakcie publicznego, politycznego procesu w 1954 roku. Po tym wydarzeniu kontynuował swoją działalność pisząc i prowadząc wykłady. Poświęcił też więcej czasu pracy naukowej. Dopiero dziesięć lat później prezydent John F. Kennedy przyznał mu nagrodę Enrico Fermiego, politycznie rehabilitując go w ten sposób.
Do jego największych osiągnięć naukowych można zaliczyć:
- opis teoretyczny procesu Oppenheimera-Phillips
- przybliżenie Borna-Oppenheimera
- rozwinięcie teorii tunelowania kwantowego
- rozwinięcie teorii relatywistycznej mechaniki kwantowej
- rozwinięcie kwantowej teorii pola
- rozwinięcie teorii czarnych dziur i promieniowania kosmicznego
- prace nad elektronami i pozytonami
Oppenheimer założył amerykańską szkołę fizyki teoretycznej. Był dyrektorem Institute for Advanced Study i pracował jako Starszy profesor fizyki teoretycznej (stanowisko zajmowane wcześniej przez Alberta Einsteina).
Dzieciństwo i młodość
Był najstarszym synem niemieckich Żydów, Juliusa Oppenheimera i Ellie Friedman. Jego ojciec był zamożnym importerem wyrobów włókienniczych. Wyemigrował z Niemiec do USA w 1888 roku. Matka była malarką.
W latach 1911-21 uczęszczał do Ethical Culture School, szkoły silnie ukierunkowanej na kształtowanie postawy etyczno-humanistycznej uczniów. Żądny nauki i wiedzy łatwo przyswajał materiał, prywatnie uczył się języków starożytnych, a także chemii. Zbudował własne laboratorium chemiczne, gdzie pod kierunkiem nauczyciela przeprowadzał eksperymenty, prowadząc szczegółowy dziennik laboratoryjny. Po ukończeniu szkoły odbył wyprawę do Niemiec, skąd wybrał się do Jachymowa, gdzie znajdowały się największe w Europie kopalnie uranu. Oppenheimer był zafascynowany tym pierwiastkiem. Problemy zdrowotne, które się pojawiły w czasie podróży europejskiej spowodowały roczne opóźnienie rozpoczęcia studiów. W 1922 roku rozpoczął studia na Uniwersytecie Harvarda, początkowo wybierając jako główny przedmiot chemię, ale potem za namową Percy’ego Bridgemana zainteresował się fizyką. Poza chemią, jednocześnie uczęszczał na zajęcia z architektury greckiej, sztuki i literatury. W 1925 ukończył studia z wyróżnieniem (summa cum laude). Po studiach udał się do Europy, gdzie dostał pracę w laboratorium Cavendisha, na uniwersytecie w Cambridge, pod kierunkiem Joseph John Thomsona. Okazał się jednak niezręcznym eksperymentatorem, co powodowało częste okresy depresji. W Cambridge odbywały się w tych latach częste konferencje fizyków. Na jednej z nich Rutherford przedstawił młodego uczonego Nielsowi Bohrowi. To spotkanie utwierdziło Oppenheimera w przekonaniu, że fizyka to najlepszy wybór. W związku z tym w 1926 przeniósł się na uniwersytet w Getyndze, by kontynuować naukę pod kierunkiem Maxa Borna. Getynga była wtedy światowym centrum fizyki teoretycznej i Oppenheimer poznał tam wielu słynnych fizyków, takich j
Praca zawodowa
W czerwcu 1927 roku powrócił do USA. Do końca tego roku pracował na Harvardzie, a od 1928 w California Institute of Technology w Pasadenie. Pracując na Caltech nawiązał ścisłą współpracę i przyjaźń z Linusem Paulingiem, zajmującym się badaniami nad naturą wiązań chemicznych. Ich przyjaźń została jednak przerwana, gdy Pauling zaczął podejrzewać Oppenheimera o zbytnią poufałość ze swoją żoną, Avą Helen. W tym samym roku zaczął mieć poważne kłopoty zdrowotne. Wtedy jego brat Frank zabrał go na dłuższy wypoczynek do Nowego Meksyku. Jeszcze jesienią tego samego roku wyjechał do Lejdy (Holandia) na zaproszenie Paula Ehrenfesta. Do USA powrócił w 1929 roku obejmując etat profesorski na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley. W tym czasie pracował i przyjaźnił się również z Ernestem Lawrence’em i zespołem fizyków pracujących z pierwszymi cyklotronami, pomagając w interpretacji danych dostarczanych przez tę maszynę w Radiation Laboratory. W latach 30. zainteresował się też astrofizyką, co zaowocowało kilkoma istotnymi publikacjami. Współpracował też z Wolfgangiem Paulim rozwijając teorię kwantową i szlifując swoje umiejętności matematyczne.
– wrzesień 1945
W maju 1942 otrzymał zaproszenie do wzięcia udziału w obliczeniach związanych z powstającym właśnie projektem amerykańskiej bomby atomowej, który znany jest pod późniejszą nazwą kodową Projekt Manhattan. Wojskowym szefem programu został generał Leslie R. Groves, Jr., który wiedząc o zdolnościach organizacyjnych oraz bardzo szerokich zainteresowaniach Oppenheimera, zaproponował mu objęcie stanowiska szefa naukowego projektu. W czasie wspólnej wyprawy do Nowego Meksyku wybrali w okolicach Los Alamos odpowiednie miejsce, aby rozpocząć budowę tajnego kompleksu wojskowego s.115-116. Zgodnie z nakreślonym przez Oppenheimera planem organizacyjnym utworzono cztery wydziały nauko
Victor Weisskopf, wspominając czas pracy nad Projektem Manhattan, określił Oppenheimera jako nietypowego szefa, który nigdy nie kierował pracą zza biurka. Był obecny wszędzie, uczestniczył czynnie w pracach wszystkich grup badawczych. Takimi działaniami wzbudzał w pracownikach entuzjazm i podsycał atmosferę twórczej pracy.
To właśnie decyzją Oppenheimera zespół zajmujący się konstrukcją bomby zmienił technologię detonacji z metody działa na metodę implozyjną s.248-9 . Gigantyczny wysiłek zespołu dał w efekcie projekt eksperymentalnej bomby, znanej pod kryptonimem "Gadżet". Został on ostatecznie zatwierdzony na specjalnym spotkaniu u Oppenheimera 28 lutego 1945Hoddeson, op. cit., s. 312.. Punktem kulminacyjnym Projektu Manhattan była udana detonacja bomby atomowej, 16 lipca 1945 roku, w ramach eksperymentu Trinity. Po przeprowadzeniu testu Oppenheimer wypowiedział zdanie, zaczerpnięte ze świętej księgi hinduskiej (Bhagawadgita): Jasność tysiąca słońc, rozbłysłych na niebie, oddaje moc Jego potęgi. Teraz stałem się Śmiercią, niszczycielem światów.
Okres powojenny
W 1946 r. wystąpił z projektem międzynarodowej kontroli wykorzystania energii jądrowej. Będąc przewodniczącym (od 1946) komitetu doradczego Komisji Energii Atomowej USA, odnosił się z rezerwą do budowy bomby wodorowej. W 1947 roku przyjął propozycję Lewisa Straussa i został dyrektorem Institute for Advanced Study w Princeton, którą to funkcję sprawował aż do 1966. Kilkakrotnie zorganizował w Nowym Jorku konferencje naukowe fizyków. Spotkania te pozwoliły na nowo włączyć się uczonym w nurt prac ściśle teoretycznych.
Oppenheimer stał się znany jako założyciel amerykańskiej szkoły fizyki teoretycznej. Zapracował na opinię erudyty, osoby zdolnej i lotnej oraz szeroko patrzącej na naukę. Interesował się językami oraz filozofią Wschodu. Jednakże był niestabilny emocjonalnie i skłonny do depresji. Raz zwierzył się bra
Ciekawostki
- Znaczenie litery "J." w J. Robert Oppenheimer nie jest jasne. Historycy Alice Kimball i Charles Weiner w książce Robert Oppenheim
- W czasie studiów doktoranckich w Getyndze, Oppenheimer był znany ze zbytniego angażowania się w dyskusje, czasami aż do tego stopnia, że zajmowało to całe zajęcia. Niektórych studentów irytowało to na tyle, że napisali petycję z wnioskiem, aby Oppenheimer siedział cicho na zajęciach. Max Born, do którego skierowana była petycja pozostawił ją na biurku Oppenheimera, tak aby ten mógł ją przeczytać. Sposób ten okazał się skuteczny.
- Po ustnym egzaminie doktorskim Oppenheimera, przeprowadzający ten egzamin noblista James Franck miał powiedzieć: "Ledwo udało się wybrnąć. Oppenheimer już zaczynał mnie egzaminować…"Hoffmann, op. cit. s.42.
- Miał wielką łatwość uczenia się języków obcych. Co najmniej pięcioma mówił płynnie. Holenderskiego nauczył się w ciągu 6 tygodni, co pozwoliło mu swobodnie wygłosić w tym języku referat naukowy oraz uczestniczyć w dyskusji podczas pobytu w LejdzieHoffmann, op. cit..
landlinetracker 